Parels: de zwarte schoonheid van Takapoto
 Takapoto: geopende oesterschelp met daarin een zachtglanzende 'zwarte' parel
  Als de Nederlandse matrozen op Takapoto over het middenmeer roeien  om de spullen van de Africaensche Galey in veiligheid te brengen, zien ze in het heldere water grote oesterschelpen liggen. Parels!
Maar commandeur Jacob Roggeveen wil zo gauw mogelijk weg. Het eiland is gevaarlijk en er zullen vast betere eilanden te vinden zijn. Dan maar geen parels.
Boos
Kapitein Cornelis Bouman van de Thienhoven is daar boos over. Op 24 mei 1722 schrijft Bouman in zijn scheepsjournaal dat hij aan Roggeveen had voorgesteld...
"...of we nader onderzoek van 't eylant soude doen, 't geen, omdat er geen ankergront was, verworpen wiert en 't voortsetten ter ontdecking van beter landen vastgesteld en maakten daarop zeyl. 't Geen ik wel anders gesien hadde en soude liever eenige dagen hebben willen soek brengen tot ondersoek van dit eylant, uyt dien hoofde, dat capitein Roosendaal en meer van syne ende myne officieren voorgegeven hadden, dat sy in 't binnenwater van 't eylant veel groote paereloesters en paerlemoer op de rotsen en banken hadden gesien, maar wanneer ik sulkx voortbragt, wier het in de wint geslagen; niettegenstaande kon hier wel paerelbanken geweest zijn, 't geen wij niet ondersogt hebben, 't geen gans niet met mijn zin geschiet is."
Zwart
 Het was de zoveelste fout van Roggeveen. Want dat binnenmeer van Takapoto lag inderdaad vol met pareloesters. Die schelpen bevatten soms zwarte parels 
Dat is bijzonder omdat de meeste parels die wij kennen wit zijn.
Met zijn twee overgebleven schepen zeilde Roggeveen weg, en liet de schat liggen. Geen wonder dat de weglopers dachten dat ze hier rijk konden worden!
Warm
Het warme binnenmeer van Takapoto is erg geschikt voor pareloesters. De temperatuur is altijd gelijk (29 graden Celsius) en het zoutgehalte is hoog (39 promille).
Omdat het oceaanwater door een aantal natuurlijke sleuven naar binnen stroomt wordt het water in het binnenmeer ook ververst. Dat is nodig, want als de kwaliteit van dat water achteruit gaat, sterven de oesters. Dat is vorig jaar gebeurd op het naburige eiland Takaroa.
Wasmiddelen
Vooral als riolen op de binnenmeren lozen gaat het fout. Weggespoelde wasmiddelen richten een slachting aan onder de oesters. Vroeger kon je op veel eilanden parels kweken (en was zelfs een Nederlandse zakenman die dacht snel rijk te worden van die parels), maar die tijd is voorbij.
Nu zijn er nog maar vijftien kleine eilanden in Polynesië over waar de waterkwaliteit hoog genoeg is om zwarte parels te kunnen kweken: Apataki, Aratika, Arutua, Gambier, Katiu, Kauehi, Hikueru, Manihi, Marutea Nord, Mopelia, Motutunga, Raroia, Tahanea, Takapoto en Tuanaki.
 Hutje
Toen Rob Ruggenberg op Takapoto was, huurde hij een hutje aan het strand van de laatste parelvisser van het eiland: Tututemanarike Hoan. Op de foto hiernaast maakt Tututemanarike enkele pareloesters open. Je ziet de parels zacht glinsteren
Tututemanarike leerde Rob dat vroeger echt niet elke oester een parel bevatte. Soms moest je wel honderd oesters openmaken voordat je een parel vond!
Daarom zijn ze op kweek overgegaan. Met een pincet wordt heel klein bolletje geperst parelmoer in de oester gestopt.
De oester vindt dat niet fijn en kapselt dat bolletje in, met parelmoer. Dat wordt een parel. Hoe langer je wacht hoe groter hij parel maakt.
Na een paar jaar haalt Tututemanarike de oesters boven water, haalt de parels eruit, en stopt er nieuwe bolletjes in. Dat proces kan hij wel vier of vijf keer herhalen.
De oerparel, dus die helemaal door de oester zelf is gemaakt, waar geen mensenhand aan te pas is gekomen heet een keshi. Die zie je hierboven.
 Tututemanarike liet aan Rob zien dat verreweg de meeste parels niet rond zijn, zoals wij denken. Hooguit een op de tien is echt rond.
Sommige parels hebben vreemde vormen. Die worden barok parels genoemd. Zie de foto hiernaast
Hoe ontstaan die verschillen? In de oester draait de parel langzaam rond (elk uur en drie kwartier maakt hij een omwenteling). Als hij alle kanten opdraait wordt hij rond.
Maar als de parel maar één kant opdraait, of als hij alleen om zijn lengte-as draait, dan wordt hij ei-vormig, of ontstaan er kleurige ringen. De parelkweker kan daar niets aan veranderen. Pas als hij de pareloesters opduikt en de oesterschelp opent, ziet hij hoe binnenin de parel heeft gedraaid....
Parelduikers zoeken tussen de koraalriffen naar oesters
|
Wil je meer weten? Bestudeer dan zelf de 