Robinson Crusoë, Bounty-muiters, Schateiland, Bob Evers, Roggeveen
Beroemde Stille Zuidzee avonturen
Vrijdag en Robinson Crusoë - scène uit een van de vele films die van dit verhaal zijn gemaakt
Er zijn meer spannende boeken die zich in de Stille Zuidzee afspelen. Sommige daarvan zijn wereldberoemd. Onbewoonde eilanden, schatten, piraten, muiters, mooie meisjes - die boeken staan er vol mee.
In werkelijkheid hadden de hoofdpersonen van die boeken soms iets met elkaar te maken, zoals de echte Robinson Crusoë en onze eigen Jacob Roggeveen, die elkaar waarschijnlijk gekend hebben!
De Stille Zuidzee is het zuidelijk deel van de Grote of Stille Oceaan, het grootste zeegebied op onze aarde.
De zee is hier erg leeg, op wat kleine eilanden na (bij de stip ligt Takapoto)
Hieronder vier van die beroemde Zuidzee-boeken. De eerste drie spelen zich af in de 18de eeuw, het laatste boek in de 20ste eeuw:
- Robinson Crusoë
- De muiterij op de Bounty
- Schateiland
- Avontuur in de Stille Zuidzee (Bob Evers-serie)
1. Robinson Crusoë
De Engelse roman The life and strange surprizing adventures of Robinson Crusoe verscheen in 1719
Schrijver Daniel Defoe baseerde het verhaal op de avonturen van de zeeman Alexander Selkirk, die na een ruzie aan boord werd achtergelaten op het onbewoonde eiland Juan Fernández in de Grote Oceaan. Vier jaar en vier maanden later werd Selkirk opgepikt door een passerend schip.
Kapitein Woodes Rogers noteerde wat Selkirk hem vertelde en zette hem daarna af in Batavia. Daar bleef Selkirk wonen.
Verzonnen
Met gebruikmaking van Rogers notities verzon Defoe het verhaal van de schipbreukeling Robinson Crusoë. Robinson woont zogenaamd achtentwintig jaar lang op een onbewoond eiland en wordt ten slotte door piraten gered.
Gelukkig is arme Robinson al die jaren niet alleen, want na een tijdje krijgt hij er een vriend: een Polynesiër. Hij noemt die man Vrijdag, omdat hij hem op een vrijdag ontmoet. Hij redt Vrijdag van kannibalen (die het eiland aandoen om er mensen op te eten).
Het boek werd een enorm succes. Het wordt nog steeds veel gelezen en is vaak verfilmd. In Engeland zijn zelfs standbeelden voor Robinson Crusoë opgericht. Het échte verhaal van Alexander Selkirk leest niemand.
Roggeveen wekenlang op hetzelfde eiland
Roggeveens expeditie vertrok in 1721. Onderweg koerste Roggeveen langs de westkust van Chili. Op 25 februari 1722 kwamen de Arend en de Afrikaensche Galey aan bij Juan Fernández
Tot hun verbazing zien zijn mannen daar in de baai de Thienhoven liggen, die al ruim een week eerder was aangekomen. Voor de zoveelste keer waren de schepen elkaar onderweg kwijtgeraakt. Roggeveen had de hoop al opgegeven dat hij de Thienhoven zou terugzien.
De drie schepen bleven wekenlang in de baai liggen. Korporaal Carl Behrens schrijft dat ze op het eiland de hut vonden, afgedekt met zeehonden- en geitenvellen, waar Selkirk al die jaren had gewoond. Het is duidelijk dat Behrens het boek van Defoe had gelezen.
Zeehonden
Op Juan Fernández joegen Roggeveens matrozen op zeehonden , waarvan ze het vlees inzouten en meenamen. Bij de jacht op geiten viel de botteliersmaat van de Thienhoven van een rots en stierf.
Op 16 maart stuurde Roggeveen zijn kleine vloot weer de Stille Zuidzee op. Ze ontdekten Paaseiland, maar zeilden meteen weer door. Twee maanden later, op 19 mei, voer de Africaensche Galey bij Takapoto op een rif.
Toen Roggeveen eindelijk, met zijn twee overgebleven schepen, eind september in Batavia arriveerde, moest hij daar een hele tijd blijven.
Het lijkt logisch dat Roggeveen en/of zijn mannen in Batavia Alexander Selkirk hebben ontmoet, die daar dan al een paar jaar woonde.
Zo groot was Batavia niet, en er waren veel zeemanskroegen
Alexander Selkirk en de mannen van Roggeveen hadden dezelfde Stille Zuidzee bevaren en dezelfde gevaren getrotseerd. De Nederlanders kenden zelfs Juan Fernández, het eiland waar Selkirk ruim vier jaar lang in een hut had gewoond. Ze hadden dus genoeg om over te praten. Maar of ze elkaar werkelijk hebben gezien en gesproken, weten we niet. Niemand heeft dat opgeschreven.
2. De muiterij op de Bounty
De beruchte muiterij op de Bounty speelde zich wat later af, in 1789. De Bounty was een Engels schip dat naar Tahiti was gestuurd om broodvrucht-planten te halen. Op Tahiti werden de matrozen allemaal verliefd op de mooie vrouwen .
Iedereen mopperde toen het schip na vijf maanden weer vertrok, en op weg ging naar Jamaica (waar de broodvruchten moesten worden geplant als goedkoop voedsel voor de slaven op de suikerrietplantages).
Toen kapitein William Bligh ook nog eens heel streng optrad, kwam de bemanning in opstand .
Onder leiding van stuurman Fletcher Christian werden kapitein Bligh en achttien zeelieden die hem trouw bleven, in volle zee gedwongen om in een sloep te stappen
Samen met stuurman Christian keerden de muiters terug naar Tahiti. Maar omdat Christian en anderen bang waren dat de Engelse marine hen daar zou gaan zoeken, vertrokken ze weer, met de Bounty. Veertien muiters bleven op Tahiti achter. Ze stichtten gezinnen en speelden in de jaren daarna een belangrijke rol op het eiland.
Takapoto
De muiters die met de Bounty vertrokken namen aan boord een aantal Tahitiaanse mannen en vrouwen mee. Op speurtocht naar een plaats waar ze veilig zouden kunnen wonen, zeilden ze langs Takapoto en enkele andere koraaleilanden.
"Daar kunnen we niet heen", waarschuwden de Tahitianen aan boord. "Daar is het gevaarlijk. Op die lage eilanden wonen kannibalen."
Op alle eilanden waar Fletcher en de muiters probeerden aan land te komen werden ze vijandig ontvangen. Vaak moesten ze vechten voor hun leven.
Uiteindelijk vonden ze een onbewoond eiland dat groot genoeg was: Pitcairn. Het lag halverwege tussen Takapoto en Paaseiland, ver weg van alles en iedereen. De muiters staken de Bounty in brand, zodat het schip zonk en onzichtbaar was voor eventueel passerende schepen. De opvarenden gingen op het eiland wonen. Daarna ging alles fout.
Ruzie, drank en moord
De muiters en de Tahitianen kregen ruzie, vooral om de vrouwen. Er werd veel gedronken en ten slotte werd er gemoord.
Toen twintig jaar later, in 1808, een Amerikaanse walvisvaarder toevallig aankwam bij Pitcairn, was daar nog maar één muiter in leven: John Adams
Slechte afloop
Met de muiters die op Tahiti waren achtergebleven liep het ook slecht af. Het was kapitein Bligh gelukt om na een reis van van 6.500 kilometer met de sloep Australië te bereiken.
Kapitein Bligh waarschuwde de Engelse marine, en die stuurde een oorlogsschip naar Tahiti. Veertien muiters werden er gearresteerd. Op weg naar Engeland verging het oorlogsschip , waarbij 31 bemanningsleden en vier Bounty-muiters verdronken.
Van de tien overgebleven muiters werden er in Londen drie opgehangen, vier levenslang opgesloten en drie vrijgesproken.
3. Schateiland
De twee andere bekende jeugdboeken die zich in de Stille Zuidzee afspelen zijn honderd procent verzonnen.
De beroemdste van die twee is Schateiland van de Schotse schrijver Robert Louis Stevenson
Schateiland gaat over een jongen die in Londen een kaart in handen krijgt waar op staat waar een piratenschat begraven ligt.
Als hij naar de schat op zoek gaat, blijken de piraten er ook achter aan te zitten. Het spannende verhaal is vaak verfilmd .
Stevenson hield erg veel van de afgelegen Stille-Zuidzee-eilanden. Hij ging er ook wonen, op Samoa . Daar schreef hij veel boeken, waarvan Schateiland de bekendste is.
De schrijver overleed op Samoa toen hij pas 44 jaar oud was. Tijdens een vrolijk gesprek op de veranda van zijn huis kreeg hij een hersenbloeding en stierf een paar uur later.
4. Bob Evers-serie
Het andere bekende jeugdboek is helemaal Nederlands: Avontuur in de Stille Zuidzee. Het is het vierde deel van de populaire Bob Evers-serie over drie jongens, geschreven door de roemruchte Willy van der Heide
Ook dit boek gaat over piraten, muiters en een verborgen schat.
Rob Ruggenberg las dit boek zelf toen hij ongeveer tien jaar oud was. Hij weet nog steeds dat het verhaal grote indruk op hem maakte.
Toen al droomde hij ervan om ooit zelf eens naar die spannende, gevaarlijke en mysterieuze Stille Zuidzee te gaan.
Zijn droom is uitgekomen. Hij ging erheen, woonde een tijdje op zo'n prachtig eiland, en schreef een boek: Haaieneiland !
|